जसुई ठौरको पन उइलैबटीको चलिआयाको (इतिहास) माइसको बानीबेहोरा (सभ्यता) को सम्पत्तिमध्य हामुले बोल्न्या भाषा पन एक हो । भन्याँ उखानै छइन, भाषा हराया लिपि हराँदो, लिपि हराया जाति हराँदो, जाति हराया इतिहास हराँदो, इतिहासै हराया माइस आफूई हराँदो । त्यसाइले जसुई देशको पन भाषाले संस्कृति रे पहिचान बचायाका हुँदा छन् । हामुले पन हाम्रा बझाङको भाषा मास्सिन लाग्यो, यइखी बँचाईराख्नु पण्यो भनीबन्ट तेस्रो ध्रुव साप्ताहिक पत्रिकाले सधाँई एक कोलम छुट्यायाको छ । यई कोलममी आफ्ना ठौर बोल्न्या भाषामा कुणा अर्दाछौं । हाउरा जिल्लामा एक भाषा भया पन उपभाषिका भन्या मस्तै छन् । त्यसाईले आफ्ना ठौर बोल्न्या भाषा राखीराख्नु पण्दो छ भनी आज हामुले नेपाल पत्रकार महासंघ बझाङ–बाजुरा शाखाका संस्थापक सभापति दयाराम पण्डितसात कुणा अर्याका छौं ।

स्वागत छ तमुखी !

– धन्यवाद ।

तमुले पत्रकारिता अन्र्या बेला कसो छियो बझाङीको अवस्था ?

– मु ता बाजुराको माइस । पत्रकार महासंघको बाजुरा–बझाङ एकै शाखा भयापछि आइरँदो छिया । त्यइ बेला बझाङको विकास त्यसो केइ भयाको छियोइन । सदरमुकाम चैनपुरमी पन गाडी पुग्याका छ्याइन । बिजुुली पन नमाइका छिया । रात दुई घण्टा जति आउँदा छिया । फोन, टेलिफोन छियाइन । इन्टरनेट छियोइन । साह्रै दुःखका दिन छिया । त्यइ बेला फुलिस्केपमी समाचार लेखी फ्याक्सगरी पठाउनु पण्दो छियो ।

उइल रे आजभोल क्या फरक मान्या त पत्रकार रे पत्रकारिता ?

– पत्रकारिता उइल रे अचेलको मस्तै फरक भयाको छ । समयले कैखी काँ पु¥याँउदो । त्यसुई समयले पत्रकारको पत्रकारिता अगाडी बढ्न्या कुणो हो । समस्या त छन् । तर, उइलेका जसा अब समस्या रहेन । अब प्रविधिको जमाना आया । कै ठौर क्या भयो, एकै चुटी था हुँदो छ । टाणाका माइसले पन एकचुटी समाचार सुन्दा छन् । उइल ता मस्तै पुरानो भयापछि हाम्रा समाचार सम्बन्धित ठाउँ पुग्दा छिया । सबुई अभावै अभाव हुनाले जान्या जत्तिको पन अर्न सक्किँदैन छियो ।

खासमा यो पत्रकारिता भन्याको क्या रैछ ?

– यो पत्रकारिता भन्याको ता हुलाकी जसो हो । सबुई ठौर घुुमफेर अरी कुणाकानी जानकारी लिइ, दुुनियाँखी जानकारी हुुन्या कुणा रेडियो, टेलिभिजन, अखबारको माध्यमबाट जानकारी दिनु हो । सबुई ठौर भयाका गतिविधि जनताखी सुनाउनु, जनताको चेत भरिदिनु, राउणो नराउणो जसाको त्यसोइ सुनाउनु हो । त्यो सुनाइदिन्या, ल्याइदिन्या माइस पत्रकार हो ।

यई पत्रकारिताका कामले हाउरा गाउँ ठाउँ फेरिन्ना क ?

पत्रकारिताले मात्तै फेरिन्ना ता मु भन्न सक्तोइन । तर, याका माइसका दुख, पीडा फेरिनाखी भन्या केही सहयोग हुँदो छ । आजभोल पन भयाकोई छ । कन्नेई नरायाका (ओझेल)मा पण्याका राउडा काम ठाँउको उजागर हुँदो छ । अरु माइस पन था पाउँदा छन् । पत्रकार भन्या ता गाउँठाउँको पुल जसो ता हो । जनता रे सरकारका कुणा वणापुणा सुनाइदिन्या ।

पत्रकारिताखी गाउँ ठाउँको चित्र बनाउनाखी क्या काम अर्नु पण्यो त ?

– यो पत्रकारिता भन्याको केइ बनावटी कुुणो होइन । यो भावनामा बहकाउने पन हैन । यो त साँच्ची (सत्य, तथ्य, निष्पक्ष र विश्वसनीयता)का आधारमी भएर घटना सवाल उठाउन्या हो । यो लेखीबन्ट हामुले त्यई ठौरका माइसखी बुझाउन सक्नु पण्यो । बुझाउन सक्या मात्तै चित्र हन्या हो ।

पत्रकारले केइ नानु लेख्या पन, सम्चार बनाया पन माइकी दिँदा, कुट्न आउँदा छन् न । यिनको सुरक्षा कन्नेई अर्नु पण्दोइन ?

– पत्रकारको सुुरक्षा सरकार दिइसक्तोइन । सबईखी दिइबन्ट साध्य पन हुँदोइन । पत्रकार आफूई होसियार भन्या हुनुपण्दो छ । केइभन्या दुुनियाँमा राम्रो र नराम्रो काम भइरँदो छ । मान्छेको सोच विचार मन भावना एकई नासा हुँदाइन । पत्रकार पन यहि ठौरको हो । समाज सुुधार अन्र्या हो भन्या प्वाँणी (झुटो) कत्ति पन लाउनु भयोइन । आग्रह पूर्वाग्रह हुनुभयोइन । समाचार साँच्ची लेख्या कोइ केई अरिसक्तोइन । आफू असुरक्षित भयाँ सुरक्षा निकायमी खबर अरी राख्नु पण्डो छ ।

पत्रकारखी बाँच्नाखी पन केइ कार्यक्रम हुँदाइन ? कि क्या हुँदा छन् ? तम्रा पाला कसो छियो ?

जई पत्रकारले समाचार लेखेर जुन मिडिया हाउसमा छपाउन, सुुनाउन दिनुछ उसै मिडियाले पत्रकारखी तलब (पारिश्रमिक) दिन्या हो । याँ भन्या समाचारको पैसा कमै छ । हाम्रो पाला पन रूप्याँका ता यसाई दुःख हुन् । कोइ बणी चाप्लुसी अर्न्या  बाला अचेल पन कमाउँदाई, उइल पन कमाइयोइ । नानु तिनु पन समाजकाई लागि लाग्न्याका केइ हुँदोइन । सरकारले केइ कार्यक्रम ल्याया ता हुँदो हो रे । अछि अर्खो कुणा पत्रकारिता पैसाभन्दा पन नाम कमाउने सेवा गर्ने पेसा हो ।