सोमवार, मंसिर १७, २०८१
  • होमपेज
  • ‘समन्वयमा प्राविधिकै मौ नाइप, तसोई आँखाले अनुगमन अर्दा छौँ’
बझाङी भाषा

‘समन्वयमा प्राविधिकै मौ नाइप, तसोई आँखाले अनुगमन अर्दा छौँ’

जसुई ठौरको पन उइलैबटीको चलिआयाको (इतिहास) माइसको बानीबेहोरा (सभ्यता) को सम्पत्तिमध्ये हामुले बोल्न्या भाषा पन एक हो । भन्याँ उखानै छइन, भाषा हराया लिपि हराँदो, लिपि हराया जाति हराँदो, जाति हराया इतिहास हराँदो, इतिहासै हराया माइस आफूई हराँदो । त्यसाइले जसुई देशको पन भाषाले संस्कृति रे पहिचान बचायाका हुँदा छन् । हामुले पन हाम्रा बझाङको भाषा मास्सिन लाग्यो, यइखी बँचाइराख्नु पण्यो भनीबन्ट तेस्रो ध्रुव साप्ताहिक पत्रिकाले सधाँई एक कोलम छुट्यायाको छ । यई कोलममी आफ्ना ठौर बोल्न्या भाषामा कुणा अर्दाछौं । हाउरा जिल्लामा एक भाषा भया पन उपभाषिका भन्या मस्तै छन् । त्यसाईले आफ्ना ठौर बोल्न्या भाषा राखीराख्नु पण्दो छ भनी आज हामुले जिल्ला समन्वय समिति बझाङका उपप्रमुख कृष्णबहादुर विष्टसात कुणा अर्याका छौं ।

२०६० साल होइ राजनीतिमा लाग्याका थलाराका कृष्णबहादुर विष्टका घरका माइस अघिल्ला पुस्ता सबुई कांग्रेस छिया । कैलालीमा रह्याको कैलाली क्याम्पसमा एघार÷बाह्रमा पण्न्या बेलाबाटै राजनीतिको भूत चण्याका विष्टखी रमेश धामी, उद्धव भट्टराईको संगतले माओवादीमा लाग्याका हुन् । त्यइ बेलाका क्याम्पस प्रमुख डा. हेमराज पन्तसात क्याम्पसको शुल्क छुट मागी स्नातकसम्म पण्याका विष्ट साविकको मालुमेला गाविस–६ (थलारा गाउँपालिका–९) का बासिन्दा हुन् ।

२०६४ सालमा विना संगठनै चुनाव जित्याको माओवादीले पछि संगठन बनायो । त्याँपछि मालुमेलाको ईन्चार्ज तिनुई विष्टखी बनायो । त्याउँणोई पार्टी फुट्यो । सबुई अलग अलग भया । विष्टले भन्या प्रचण्ड भयाकोई पार्टीमा रया । पछि माओवादी रे एमालेको पार्टी एक हुने बेला विष्टखी जिल्ला कार्यसमिति सदस्य बनायो । फेरि पार्टी फुट्यापछि माओवादीले तिनुखी जिल्ला कार्यसमिति रे थलारा गाउँ कमिटीको उपाध्यक्ष बनायो । ०७४ मा माओवादीबाट वडाध्यक्षमा हार्याका विष्ट अघिल्ला चुनावमा वडासदस्य जितेर समन्वय समितिको उपप्रमुख भयाका छन् ।

खासमा यो जिल्ला समन्वय समिति भन्याको क्या हो ?

– यो भन्याको जिल्लामा भयाका सबुईको काम हेन्र्या अफिस हो । यिन्ने जिल्लाभित्तका पालिका, सरकारी अफिसले अर्याका कामको जानकारी लिन्या, अनुगमन गन्र्या, सुझाव दिन्या, सल्लाह दिन्या काम अर्दाे छ । छोट्टोई भन्दा यइको काम भन्याको अँखणी जिल्लामी हुन लाग्याका सबुई निकायका अनुगमन, सरसल्लाह, सुझाब दिन्या काम अन्र्या अफिस भन्याकोई जिल्ला समन्वय समिति हो ।

तमे आयाका ढाई वर्ष भइ गया छन्, क्या–क्या काम अर्या त अइलसम्म ?

– हामे आयाका २०७९ जेठका २९ गते हौँ । त्याँबाट अइलसम्म केइ काम अर्याको जस्तो भयाको नाई । मुखी ता यो नाउँ लै केइ राख्यो हो भन्या जसो भयाको छियो । जिल्ला समन्वय समिति भन्या केइ राख्यो हो लाग्याको छियो । अइल बुझ्दा यइको नाउ पनि समन्वय, काम पनि समन्वय मात्तै अन्र्या रैछ । अरु काम केई नाई । यो पैला पन जिल्लाको मुटु भयाको अफिस जिल्ला विकास समिति (जिविस) । अइल आइबन्ट यइको खासै भूमिका धेक्केइन । केइ नधेक्किनु भन्याको यइको सबै संघीयताउणो गयो रे सबै पालिकातिरमी गया । यइको काम सबुई पालिकाले अर्न लाग्या । अँछि यो तसोई रयो ।

समन्वयको काम क्या हो ? खासमी भन्दा ।

– यइको भूमिका हुना ता मस्तै हो । अइल जिल्लामी २ नगरपालिका रे १० गाउँपालिका छन् । यिनुको सबुईको हेरबिचार अन्र्या, काम निको फुर्चो अर्याको हेन्र्या काम, विकास निर्माणको काम हेन्र्या यसुईले हो । कसुई कसुई पालिकाका सिमानाको विवाद भया पन हेन्र्या काम हाउरौइ हो । काम अर्या पन बेथिति भया पनि हेन्र्या, कारबाही अराउन्या काम हाउरौई हो ।

तमुखी रूप्याँ को दिँदो छ ?

– खासमा सरकारले संघीयता बनायापछि यइको काम सक्क्यो । हाम्रो सुबई सेवा सुविधा दिन्या भन्याको संघीय सरकार भयो । कानुन बनाइदिन्या प्रदेश सरकार । तिन्ने अर्नाले पन हाउरा अफिसखी समस्या भयाको छ । रुप्या एकाले दिनु काम अर्खाले अ¥याउनु भन्यापछि कसो काम होला ? जन्ने दियो, उइको खानु भया प काम होला, नत्र क्या काम होला । उसोई ता हो ।

याँ कति जना छन् काम अन्र्या ?

– याँ सबुई अधिकार पालिकाखी दियापछि रित्तो जसोई भयाको छ । समन्वय समितिको । पैलाको समन्वयमा जिल्लाभर योजना बाँडफाड, काम कारबाही सबै हुनो छियो । माइसको भीड उसै लाग्छ्यो । आजभोल न माइस, न काम । त्यसोई भयाको छ । त्यसाईले याँ कर्मचारीको दरबन्दी भया पन कोइ आउँदाइन । कोइ नाइप । हुँदा ता याँ उपसचिवको दरबन्दी हो, तर सुब्बाले चलायाको छ । उपसचिव आउँदाइन । कार्यालय सहयोगीदेखि उपसचिवसम्म सबुईको दरबन्दी भयापछि सबुईका लागि पैसा पन आउँदो छ । याँ दरबन्दीनी कर्मचारी नभयापछि आयाको पैसो फिर्ता झानो छ । इन्जिनियर, ओभरसियर अरी १७÷१८ जना समन्वय समितिमा छन् । दरबन्दीबाला सबुई आयापछि २८/३० जना हुन्या छिया । अइल सधाई आउन्या भन्याका ९ जना जनप्रतिनिधि, २ जना डूाइभर, सुब्बा, खरिदार, ३ जना कार्यालय सहयोगी अरी १६ जना सधाँई आउन्या छन् । केन्द्रले नै एक जना सवारी चालक हटाउनु भनेको हुनाले एक हटाएर १५ जना नियमित आउँदा छन् ।

अनुगमनमा जाँनाखी पालिकाले डाक्नु पण्यो कि तमे आफूई झाँदा छौ ? संस्थाले क्या अर्दा छन् ?

– अनुगमनमा उनुले आफूई बोलाउँदा पन हुन्या हो । उनुले नबोलाया पन हामुले आफूई झान्या पन कर्तव्य रे अधिकार दुमुई छ । हामुले झानुई पण्न्या, हेर्नुई पण्न्या छ । हामुलाई समस्या काखी आयो भन्या हामुसात इन्जिनियर पन भयोइन, ओभरसियर पन भयोइन । सिट छ, माइस आउँदाइन । पठाइदेउ भन्दा छौँ, पठाउँदाइन । पठाया पन याँ नपुगी बाटोउणा होइ अन्थारी झाँना । काज भनी झाँदा । याँ तलब मात्रै खानु पण्न्र्या भयो, अन्थारी अरु पन मारन्ना । एकचुटी याँको नाउ लिइबन्ट काजमी मात्तै बसीरह्याका काम भयोइन भनीबन्ट सबुइखी हटाउन्या कुणा भयाका हुन् । पछि अझ त्यसोई भयो ।

कर्मचारी नभयापछि अनुगमन कसोरी अर्दा छौ त ?

– त्यइ ता समस्या भयाको छ त । हाम्रो अनुगमन आँखाले मात्तै भयाको छ । सबुई ठौर आँखाले मात्तै हेरी हुनैन । प्राविधिक बिनाको क्या अनुगमन हुनो हो । पालिकाले अनुगमन अर्यापछि हामे झाँदा छौँ । हामुसात सबुई योजनाको इष्टमेट माथिबाट मेलमा पठायाको हुन्छ । त्यइ अनुसारको काम भया नभयाको ता अलि अलि थाहा हुन्या हो । मस्त, कम काम भयाको ता । बाँकी भन्या कसो काम भयो, कति क्या सामान लाउनुपण्न्या केइ थाहा हुँनोइन । प्राविधिक नभया क्या अनुगमन हुनो हो ! त्यसाईले जसुई योजनाको पन ताली पिट्नुबाहेक केइ विकल्प नाइप हामुसात । काम कारबाहीको लागि पन केइ अर्न सक्न्या अवस्था नाइप । हामुखी कानुनले दियाको अधिकारले अन्यौल बनायाको छ । प्रष्टै यो काम अर भन्यो भन्या हुन्याछियो । त्यसो नाइप ।

तम्रा माग सरकारखी माग्न गयाइन ?

– हाउरो माग क्या हो भन्या कुनै पनि योजनाको अन्तिम भुक्तानी अर्दा जिल्ला समन्वय समितिको अनुगमनबिना अन्तिम किस्ता रोक्नु पण्न्या हाउरो माग हो । यइका लागि हामुले मुख्यमन्त्री, सभामुख सबुइखी भेटेर हामुले माग अर्याका हौँ । सुदूरपश्चिम प्रदेशका पूर्वमुख्यमन्त्री त्रिलोचन भट्टबाहेकका तीन मुख्यमन्त्रीलाई कर्मचारी, योजनाका अनुगमनका बारेमी पटक पटक ज्ञापन पत्र, डेलिकेसनको माग गर्दा पन केइ सुनुवाई भएन । एक सरकारले माइनट बनाउने । आगामी बजेट आउँदा त्यसोई अर्छु भन्ने र बजेट नआउँदाई अर्खो सरकार होइझान्या । त्यसो हुँदा हाउरो काम त्यसोई रँदो । अइलसम्म कसुई सरकारले न कर्मचारी दियो, न बल्यो कानुन नै । त्यसाई अत्रपत्र जसाई छौँ ।

अरू प्रदेशमा पन यसोई छकि याँ मात्तै हो समन्वयको काम अराईमा लटरपटर ?

– समन्वयको भूमिका अन्यौल अर्याको ता सबुई प्रदेशमी छ । तर, कसुई कसुई प्रदेशमी भन्या संघीयले पैसा दिया पन प्रदेशले राम्रो कानुन बनाई काम अन्र्या बाटो बनाइदियाका छन् । अनुगमन अर्न समन्वयले अनिवार्य अर्याका छन् । सुदूरपश्चिम प्रदेशमा भन्या केइ छैन । सबुई जिल्लामा यसोई हो ।

अन्य सरकारी कार्यालयसात समन्वय हुँदो छ कि नाई अनुगमनको विषयमी ?

– खासै हुँदोइन । कैल कैलई पालिकाकाले बोलाउँदा छन् । रनिङ शिल्ड, पूर्ण खोप जसा कार्यक्रममा । योजना अनुगमनका लागि सामुहिक गरौँ भनेर भन्या कोइ बोलाउँदाइन । जिल्ला समन्वय समितिलाई जिल्लाका अन्य सरकारी कार्यालयले पन समन्वय गरेर अनुगमन अरौँ भन्दाइन । सबुईले आ आफ्नै काम गन्या हुन् । कैल काही अतिथिको रुपमा बोलाउन्या हुन् । अरु भन्या केइ नाइप । हाम्रो अनुगमनमा प्राविधिक भयो भन्या मस्तै ठौर बिगाण्याका काम पन सप्णीन्या छिया । काममा कणाई अन्र्या छियाउ ।

अघिल्ला कार्यकालमा कसो छियो ?

– हामुले सुन्याको अघिल्ला चुटी पन यसोई छियो । अरे ।प्रदेशको फितलो कानुन भयापछि यसोई हो । अधिकार दिने, कर्मचारी नदिने भयापछि केइ हुँदोइन । यसमा हामुले पनि सबै ठाउँमा डण्डा चलाउन नसक्नु कमजोरी भयो । पालिकामा आइबन्ट गलतलाई गलत भयो, राम्रोलाई राम्रो भयो भन्ने बाटो भयो भन्या यसो हुन्या छियोइन । क्यार्नु ।

फेसबुक प्रतिक्रियाहरु

चर्चामा

सम्बन्धित समाचार