काठमाडौं । आज एघारौँ राष्ट्रिय कर दिवस मनाइँदैछ । राष्ट्रिय कर दिवसका अवसरमा विभिन्न जनचेतनामूलक कार्यक्रम गरिँदैछ । यसवर्ष ‘स्वेच्छिक सहभागितासहितको फराकिलो कराधार, दिगो र उत्पादनमुखी अर्थतन्त्रको आधार’ भन्ने नाराका साथ कर दिवस मनाइँदैछ । आधुनिक एवम् वैज्ञानिक कर प्रणालीतर्फको प्रस्थान बिन्दुका रुपमा नेपालमा मूल्य अभिवृद्धि कर लागू भएको दिनको स्मरण गर्दैै हरेक वर्ष मङ्सिर १ गते राष्ट्रिय कर दिवस मनाउन थालिएको हो । कर राजस्व राज्य सञ्चालनको प्रमुख आधार हो ।

आय कर, मूल्य अभिवृद्धि कर, भन्सार महसुललगायत करका नियमित स्रोत हुन् । सरकारले करदातालाई स्वेच्छिक रूपमै करको दायरामा ल्याउने प्रयास गरिरहेको छ । विगतमा करलाई बाध्यताका रूपमा बुझिने गरे पनि पछिल्ला वर्ष कर तिर्ने प्रवृत्तिमा केही सुधार हुँदै गएको छ । राजस्वको दायरा विस्तार हुँदै गए पनि कर सङ्कलन लागत घटाउने, चुहावट न्यूनीकरण गर्ने, लगानीमैत्री वातावरणका लागि कर प्रणालीमा सुधार गर्नुपर्ने देखिन्छ ।

नेपालमा करदातामैत्री कार्य प्रणाली अवलम्बन गरी स्वेच्छिक कर सहभागिता बढाउने, कर सहभागिता लागत र सञ्चालन लागत न्यून गर्दै करको दायरा विस्तार गर्ने उद्देश्यले साविकका कर विभाग तथा मूल्य अभिवृद्धि कर विभागलाई एकीकृत गरी विक्रम सम्वत् २०५८ साल वैशाख २ गते कर विभागका रुपमा स्थापना गरिएको हो ।

आन्तरिक राजस्व विभाग अन्तर्गत नेपालमा कुल ८४ वटा कार्यलय छन् । विभागका अनुसार ठूला करदाता र मध्यमस्तरीय कारदाता कार्यलय गरी ४३ वटा आन्तरिक राजस्व कार्यालय र ३९ वटा करदाता सेवा कार्यालय रहेका छन् ।

गएको असार मसान्तसम्म व्यावसायिक र व्यक्तिगत गरी स्थायी लेखा नम्बर लिएका करदाताको सङ्ख्या ४८ लाख १२ हजार ७ सय १७ रहेको छ ।