संविधानले नै व्यवस्था गरेअनुसार नागरीकको स्वास्थ्यलाई मौलिक हकमा रुपमा राखिएकाले नागरीकको स्वास्थ्यको सुरक्षा गर्ने जिम्मेवारी सरकारको हो । यस कुरामा दुई मत छैन् । यसै जिम्मेवारीलाई बोध गर्दै सरकारले विभिन्न सरकारी स्वामित्वका अस्पताल तथा स्वास्थ्यचौकी निर्माण गरी विभिन्न स्वास्थ्य सेवाहरु जनताहरुलाई प्रदान गरी रहेको छ । यसैविच सरकारले विभिन्न खाले दीर्घ रोग लागेकाहरुका लागि भन्दै विभिन्न प्याकेज तथा सुविधाहरु ल्याउने गरेको छ । केही दिन अघि मात्रै अर्थात यही मिति २०७८ साल चैत १३ गते मृगौला, क्यान्सर र मेरुदण्ड पक्षघातका बिरामीलाई मासिक रकम दिने निर्णय ग¥यो । सरकारले मन्त्रीस्तरीय निर्णयबाट नै मृगौला, क्यान्सर र मेरुदण्ड पक्षघातका बिरामीलाई भत्ता दिनका लागि कार्यविधि नै तयार गरेको अवस्था छ । त्यो कार्यविधि भने सबै खाले मृगौला, क्यान्सर र मेरुदण्ड पक्षघातका बिरामीका लागि नभएको पाइएको छ । २०७८ साल चैत १३ को मन्त्री स्तरीय निर्णय अनुसार पास भएको कार्यविधी २०७८ अनुसार मृगौला, क्यान्सर र मेरुदण्ड पक्षघातका बिरामीलाई मासिक ५०००/- औसधि खर्चदिदा खाईपाई आएको सामाजिक सुरक्षाभत्ता कटौती हुने निर्णय सरासर गलत छ ।

मृगौला प्रत्यारोपण गरेका, डायलाइसिस गरिरहेका, क्यान्सर रोगी र मेरुदण्ड पक्षाघातका बिरामीलाई औषधि उपचार बापत खर्च उपलब्ध गराउने सम्बन्धी कार्यविधि, २०७८ को बुदा नं. ४ लाभग्राहीले पाउने औषधी उपचार बाफत अर्च भन्ने बुदामा भनिएको छ, “ नेपाल सरकारले तोकेको मासिक पाँच हजार रुपियाका दरले त्रैमासिक रुपमा महिनाको अन्तिम दिन स्थानीय तहले लाभग्राहीको बैंक खातामा जम्मा गर्नेछ । नेपाल सरकार वा नेपाल सरकारको पुर्ण वा अधिंकाश स्वामित्व भएको संस्था वा संगठन संस्थाबाट रोजगारी÷निवृत्तिभरण वा विदेशी सरकारबाट रोजगारी÷पेन्सन प्राप्त गरी रहेको व्यक्तिलाई यस निर्देशिका बमोजिम मासिक वृति उपलब्ध गराईने छैन् । त्यसगरी नेपाल सरकाबाट उपलब्ध गराईदै आएको ज्येष्ठ नागरिक भत्ता, एकल महिला भत्ता, दलित भत्ता, पिछडिएको भ त्ता, अपांग भत्ता लगायत नेपाल सरकारबाट साविकमा पाई आएको सामाजिक सुरक्षा भत्ता वा यस निर्देशिका बमोजिम उपलब्ध गराईने मध्ये कुनै एक किसिमको भत्ता÷मासिक वृत्ति मात्र प्राप्त गर्न सक्नेछन् । त्यसैगरी यसै कार्यविधिमा उल्लेखित एकभन्दा बढी रोग लागेका व्यक्तिले दोहोरो गर्ने गरी यस किसिमको भत्ता प्राप्त गर्नै छैनन् । ”

के सरकारले सामाजिक सुरक्षा भत्ता, औषधी खर्च भनेर वितरण गर्दै आएको हो र ? औषधि खर्च उपलब्ध गराउदा सामाजिक सुरक्षा भत्ता कटौती गर्ने ? सरकारले सामाजिक सुरक्षा भत्ता नलिएका माथी उल्लेखित मृगौला प्रत्यारोपण गरेका, डायलाइसिस गरिरहेका, क्यान्सर रोगी र मेरुदण्ड पक्षघातका बिरामीलाई औषधि उपचार बापत खर्च उपलब्ध गराउने कि नगराउने ? यो कुरालाई गहन तरिकाले अध्ययन गरौँ , के यो कुरा सान्दर्भिक छ ? हो गरिबीको रेखामुनि भएकालाई मात्र उपलब्ध गराउने भन्न मिल्छ तर सामाजिक सुरक्षा भत्ता वा उपचार खर्चमध्ये एउटा मात्र पाउने भन्न मिल्दैन । र अर्को कुरा राज्यले जनतालाई उपचार र औषधि (स्वास्थ्य सेवा) निशुल्क गर्ने हो यसरी व्यक्तिगत रूपमा रकम वितरण गर्ने होईन । आगामी दिनमा यस्ता किसीमका जनताको स्वास्थ्यसँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्ने कार्य बिधी ल्याउदा र निर्णय गर्दा पर्याप्त छलफल गर्न आवश्यक देखिन्छ ।

मृगौला प्रत्यारोपण गरेका, डायलाइसिस गरिरहेका, क्यान्सर रोगी र मेरुदण्ड पक्षघातका बिरामीलाई औषधि उपचार बापत खर्च उपलब्ध गराउने सम्बन्धी कार्यविधि, २०७८ ल्याउदा समेत सरोकारवालासँग पर्याप्त छलफल नगरेको र सबैलाई न्याय हुने गरी नल्याईएकाले मृगौला प्रत्यारोपण गरेका, डायलाइसिस गरिरहेका, क्यान्सर रोगी र मेरुदण्ड पक्षाघातका बिरामीलाई औषधि उपचार बापत खर्च उपलब्ध गराउने सम्बन्धी कार्यविधि, २०७८ को उचित संशोधन वा खारेजिको माग गर्दछु ।
                                                                                                        लेखक स्वयं स्पाईल कर्ड ईञ्जुरी पीडित हुन् ।